Nowe badania kwestionują powszechne przekonanie, że nieustanna praktyka na wczesnym etapie jest kluczem do osiągnięć na światowym poziomie. Badanie opublikowane w czasopiśmie Science pokazuje, że najlepsi eksperci świata często wywodzą się nie od geniuszy z dzieciństwa, ale od ludzi, którzy osiągnęli mistrzostwo w późniejszym życiu, czasem po przestudiowaniu wielu dyscyplin.
Obalanie „zasady 10 000 godzin”
Przez lata „zasada 10 000 godzin” – spopularyzowana przez Malcolma Gladwella w książce Outliers – sugerowała, że 10 000 godzin poświęconej praktyce gwarantuje mistrzostwo. Jednak pogląd ten został podważony przez nowe dane. Oryginalne badanie przeprowadzone w 1993 roku na elitarnych skrzypkach, które zainspirowało tę zasadę, wykazało dużą liczbę godzin ćwiczeń, ale nie udowodniło bezpośredniego związku z występami na światowym poziomie.
Brooke McNamara, współautorka nowej analizy, wyjaśnia, że osoby osiągające najlepsze wyniki często rozpoczynały pracę w wybranej przez siebie dziedzinie później niż ich zwyczajnie „bardzo dobrzy” rówieśnicy. Zwykle najpierw dywersyfikowali działalność, doskonaląc się w kilku obszarach, zanim skupili się i osiągnęli szczyt. Oznacza to, że początkowo zgromadzili mniej specjalistyczną praktykę, ale ostatecznie osiągnęli lepsze wyniki niż ci, którzy rozpoczęli wcześniej.
Dlaczego późno kwitnący wygrywają
Wyniki badania zaskoczyły badaczy, takich jak Zach Hambrick, który początkowo uważał ten pomysł za sprzeczny z intuicją. Główny wniosek jest taki, że specjalizacja zależy nie tylko od liczby godzin spędzonych w jednej dyscyplinie, ale także od ogólnego rozwoju umiejętności i zdolności adaptacyjnych. Najlepsi sportowcy, muzycy i szachiści zwykle osiągają szczyty później, przed tymi, którzy odnieśli sukces na początku, ale nie byli w stanie utrzymać tempa.
Wzorzec ten kwestionuje tradycyjne metody nauczania. Instytucje i trenerzy często dużo inwestują w wczesnych liderów, pomijając osoby o większym potencjale długoterminowym.
Znaczenie zdolności adaptacyjnych i wytrwałości
Badanie nie zaprzecza potrzebie praktyki, ale ją przemyśle. Świetne wyniki nie wynikają tylko z nieprzepracowanych godzin; wymaga ciągłego działania pod presją i dostosowywania się w czasie. Dzieci mogą stracić zainteresowanie lub wypalić się, więc prawdziwe mistrzostwo wymaga ciągłego wysiłku i ewolucji.
Edson Filho, ekspert w dziedzinie psychologii sportu, zauważa, że ważną rolę odgrywają również czynniki zewnętrzne, takie jak finansowanie i coaching. Badanie podkreśla zmianę w myśleniu: wczesny talent nie jest przeznaczeniem.
Wiadomość dla późno początkujących
Przesłanie jest jasne: jeśli nie zdominowałeś lig młodzieżowych lub nie wygrałeś wczesnych rozgrywek, nie poddawaj się. Większość światowej klasy specjalistów podąża inną drogą. Jak mówi McNamara: „Ci, którzy nie podążali ścieżką geniuszu, wiedzcie, że jesteście w dobrym towarzystwie!” Droga do wielkości może być kręta, ale nie jest zamknięta dla tych, którzy rozwiną się później.
