Jak ogłosiła dzisiaj firma, doustny semaglutyd firmy Novo Nordisk, postać tabletki popularnego leku odchudzającego, nie spowalnia postępu choroby Alzheimera w późnym etapie badania klinicznego. Wynik oznacza znaczące niepowodzenie w badaniach nad potencjałem leków GLP-1 – pierwotnie opracowanych do leczenia cukrzycy i kontroli masy ciała – w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych.
Szczegóły badania i najważniejsze wnioski
W dwóch badaniach III fazy, nazwanych evoke i evoke+, wzięło udział prawie 4000 uczestników w wieku od 55 do 85 lat we wczesnych stadiach choroby Alzheimera. Przez ponad trzy lata połowa uczestników otrzymywała doustnie 14 mg semaglutydu dziennie, podczas gdy grupa kontrolna otrzymywała placebo. Chociaż w grupie przyjmującej lek zaobserwowano pewną poprawę w zakresie biomarkerów choroby Alzheimera, lek nie wykazał znaczącego spowolnienia pogorszenia funkcji poznawczych. W rezultacie firma Novo Nordisk potwierdziła, że zaprzestanie wszelkich badań nad semaglutydem w leczeniu choroby Alzheimera, w tym tych, w których wykorzystuje się lek w postaci zastrzyków.
Dlaczego to ma znaczenie: zmiana oczekiwań
Nieskuteczność doustnego semaglutydu jest szczególnie zauważalna, biorąc pod uwagę wcześniejsze badania sugerujące związek między lekami GLP-1 a zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera. Badania na zwierzętach i dane obserwacyjne wykazały działanie ochronne, prawdopodobnie ze względu na właściwości przeciwzapalne tych leków. Uważa się, że reakcja zapalna mózgu przyspiesza postęp choroby Alzheimera, a leki GLP-1 wykazały zdolność zmniejszania stanu zapalnego w innych częściach ciała.
Jednakże badanie to sugeruje, że samo ogólnoustrojowe działanie przeciwzapalne może nie wystarczyć, aby wpłynąć na postęp choroby. Fakt, że poprzednie pozytywne wyniki w dużej mierze opierały się na wstrzykiwanym GLP-1, rodzi pytanie, czy wchłanianie i dystrybucja postaci doustnej różniły się w mózgu.
Przeszkody utrudniające wgląd w mózg
Według endokrynologa Daniela Druckera, który doradzał Novo Nordisk, struktura kwasów tłuszczowych leku mogła zakłócać jego zdolność do przekraczania bariery krew-mózg i docierania do krytycznych obszarów, takich jak hipokamp, który kontroluje pamięć.
„To nie są cudowne leki, które naprawią wszystko, co nam dolega, dlatego potrzebujemy badań klinicznych i rygorystycznych dowodów”.
Drucker podkreśla, że pomimo rozczarowujących wyników, firmie Novo Nordisk należy się przede wszystkim uznanie, że podjęła się tego badania.
Kolejne kroki: pełne udostępnienie danych
Pełne dane z badania zostaną zaprezentowane na nadchodzących spotkaniach, w tym na temat badań klinicznych w chorobie Alzheimera (CTAD) w przyszłym tygodniu i AD/PD w marcu 2026 r. Publikacje te mogą dostarczyć bardziej szczegółowych informacji na temat tego, dlaczego doustny semaglutyd nie przyniósł oczekiwanego efektu i mogą wpłynąć na przyszłe badania nad alternatywnymi metodami podawania lub większymi dawkami (przy dokładnym rozważeniu potencjalnego ryzyka).
Pomimo niepowodzenia wynik ten podkreśla złożoność leczenia choroby Alzheimera i wzmacnia potrzebę kontynuowania rygorystycznych badań nad skutecznymi terapiami. Niepowodzenie tego badania nie dyskredytuje całej dziedziny badań nad GLP-1, ale osłabia oczekiwania i uwydatnia trudności w przełożeniu obiecujących wczesnych danych na sukces kliniczny.
