Het Noordpoolgebied heeft de afgelopen twintig jaar een dramatische transformatie ondergaan, waarbij de opwarming een factor twee hoger ligt dan het mondiale gemiddelde. De nieuwste Arctic Report Card, die eind 2025 werd uitgebracht, schetst een grimmig beeld: de regio bevindt zich in een “kritieke toestand** en de veranderingen versnellen.
Het verdwijnende ijs
Sinds de eerste Arctic Report Card in 2006 is ongeveer 95% van het oudste en dikste zee-ijs verdwenen. Wat overblijft is geconcentreerd ten noorden van Groenland. Dit gaat niet alleen over de krimpende ijsmassa; de Noordelijke IJszee zelf warmt op en wordt zouter, waardoor de warmte-uitwisseling met de atmosfeer verandert en de mondiale weerpatronen worden beïnvloed. Het afgelopen decennium hebben de tien warmste jaren ooit in het Noordpoolgebied plaatsgevonden, wat deze trend onderstreept.
Het afnemende zee-ijs creëert een feedbacklus: minder ijs betekent dat er minder zonlicht terug de ruimte in wordt gereflecteerd, wat leidt tot verdere opwarming en meer ijsverlies. Dit heeft ernstige gevolgen voor de wilde dieren in het Noordpoolgebied, waaronder de ijsberen en walrussen, waarvan de leefgebieden snel verdwijnen.
Atlantificatie en extreem weer
De Noordelijke IJszee ervaart ‘Atlantificatie’ – de instroom van warm, zout Atlantisch water – waardoor de oceaanlagen en ecosystemen worden verstoord. Deze opwarming droeg ook bij aan de ongebruikelijke kracht van tyfoon Halong in oktober 2025, die met orkaankracht over Alaska raasde, waardoor meer dan 1.500 mensen gedwongen werden te evacueren en hele dorpen verwoestte.
Smeltend landijs en ontdooiende permafrost
Gletsjers verdwijnen ook in een alarmerend tempo. Gletsjers in Alaska zijn sinds het midden van de 20e eeuw gemiddeld 125 verticale voet kwijtgeraakt. De Groenlandse ijskap blijft bijdragen aan de stijging van de zeespiegel, ook al varieerde de smeltsnelheid het afgelopen jaar enigszins.
Het Noordpoolgebied wordt natter, met een aanzienlijke afname van de sneeuwbedekking in juni (nu de helft van wat het 60 jaar geleden was). Bovendien komt bij het ontdooien van de permafrost gevangen koolstof vrij in de atmosfeer, wat de klimaatverandering verergert. Door dit ontdooien komen ook ijzer en andere metalen in de rivieren terecht, waardoor ze oranje kleuren en de toxiciteit voor lokale ecosystemen toeneemt. Het toendra-bioom krimpt terwijl de boreale bossen naar het noorden kruipen, waardoor het ecologische evenwicht verder wordt verstoord.
De snelle opwarming van het Noordpoolgebied is niet alleen een regionale crisis; het is een wereldwijde waarschuwing. De veranderingen die de afgelopen twintig jaar zijn waargenomen, zijn een duidelijke indicatie van de steeds sneller wordende klimaatcrisis, met gevolgen voor weerpatronen, zeeniveaus en ecosystemen wereldwijd.
Het lot van het Noordpoolgebied is onlosmakelijk verbonden met de gezondheid van de planeet. De voortdurende verschuivingen herinneren ons sterk aan de urgentie die nodig is om de klimaatverandering aan te pakken voordat er onomkeerbare schade ontstaat.
